Jeden procent podatku na rzecz Fundacji PETRA senior

Adaptacja do starości (cz. 1): Czym jest i czy dotyczy każdego z nas?

Adaptacja to, wg słownika języka polskiego PWN, przystosowanie się do nowych warunków. W literaturze gerontologicznej bardzo często wymienia się czynniki, które decydują o przystosowaniu się człowieka do zmian jakie niesie za sobą starość.

Wśród nich wymienić należy czynniki zewnętrzne, do których należy przede wszystkim stan zdrowia osoby starszej, a co za tym idzie sprawność funkcjonalna, jakość funkcjonowania psychicznego i społecznego, jak i czynników zewnętrznych. Do drugiej grupy czynników zaliczymy te związane z miejscem osoby starszej w rodzinie i grupie rówieśniczej.[1]

Optymalna adaptacja do starości polega na radzeniu sobie z problemami dnia codziennego dzięki kontroli nad postępującym starzeniem się oraz utrzymaniu dobrej jakości życia dzięki radzeniu sobie z doświadczeniami takimi, jak: śmierć najbliższych osób, szczególnie zaś współmałżonka, gorsze zdrowie, zmniejszająca się atrakcyjność fizyczna, utrata społecznego i ekonomicznego statusu, utrata poczucia przydatności oraz pojawienie się perspektywy śmierci[2].

Czas zakończenia aktywności zawodowej, to moment decydujący o wielu istotnych zmianach w życiu człowieka, zmieniają się wtedy dotychczasowe role społeczne oraz sposób funkcjonowania w społeczeństwie i rodzinie. W momencie przejścia na emeryturę ważnymi elementami, które pomagają w adaptacji do starości są przede wszystkim podtrzymywanie funkcji psychicznych przez ich stymulację – posiadanie pasji, ćwiczenia pamięci, aktywność intelektualna, fizyczna oraz towarzyska, a także utrzymywanie optymizmu niezależnie od kosztów starzenia się.

Wskaźnikiem dobrej adaptacji do starości może być wysoki poziom satysfakcji życiowej osiągany przy minimalnym nakładzie kosztów psychicznych. Objawami nieprzystosowania się do okresu starości mogą być zaś: zależność, bierność, egocentryzm, roszczeniowa postawa wobec otoczenia, wrogość, agresja, poczucie osamotnienia, depresja[3]. Każdy z nas już na wcześniejszych etapach życia może ułatwiać sobie adaptację do starości mając pielęgnując swoje zainteresowania, zdobywając przyjaciół także poza miejscem pracy, udzielając się społeczne. Jeśli nie zdobyliśmy takich zasobów wcześniej i jako seniorzy czujemy się źle, to nie rozkładajmy bezczynnie rąk. Obecnie jest wiele możliwości aktywnego spędzania czasu. Możemy zostać wolontariuszami, możemy rozwijać pasje i zdobywać dodatkową wiedzę na co wcześniej nie mieliśmy czasu, możemy uczęszczać na zajęcia aktywizujące zarówno ciało jak i umysł. Każdy z nas, niezależnie od tego ile ma lat cały czas ma szansę na dobrą adaptację do starości.

W kolejnym wpisie przybliżymy Wam kilka podstawowych teorii adaptacji, które będą źródłem kolejnych wskazówek dla każdego i każdej z Was.

[1] Bromley D.B., Psychologia starzenia się, Warszawa 1969, str. 81,  za: Haighurst R.J., Personal and social adjustment in retirement, w: The New Fronies of Aging, red. Tibbitis C., University of Michigan Press 1957, s. 179.
[2] Straś – Romanowska M., Późna dorosłość, wiek starzenia się, w: Psychologia rozwoju człowieka t.2., Charakterystyka okresów życia człowieka, red. Harwas-Napierała B, Trempała J., Warszawa 2007, s. 268.
[3] Konieczna – Woźniak R., Adaptacja do starości w czasach promujących młodość, w: Adaptacja w przebiegu życia jednostki, red. Michalak R., Poznań 2010, s. 175 – 187.